Van oedeem kun je veel last hebben. Vroeger werd oedeem beschouwd als een probleem waar je maar mee moest leren leven, maar tegenwoordig is er veel aan je klachten te doen. Het voortdurende ongemak van deze chronische aandoening kan je levensgeluk behoorlijk beinvloeden.

Gelukkig zijn er verschillende zorgprofessionals die je kunnen helpen bij het verlichten van klachten als gevolg van oedeem. Ze kunnen onder meer het dragen van compressiekleding aanbevelen. Uit recente wetenschappelijke onderzoeken in Frankrijk en Nederland blijkt dat compressietherapie, eventueel in combinatie met lymfedrainage, je kwaliteit van leven drastisch verbetert. 

Denk je nu meteen aan stugge en oncomfortabele kleding? Dat is niet meer van deze tijd. Goede compressiekleding is van de juiste materialen gemaakt en zit zo perfect mogelijk. Als je eenmaal compressiekleding draagt, zou je willen dat je er veel eerder mee begonnen was: pijn en ongemak bij oedeem verminderen aanzienlijk. Een ander groot voordeel van compressiekleding is dat je dit zelf aan kunt trekken. Dit in tegenstelling tot zwachtels waarbij je elke keer opnieuw gezwachteld moet worden.

Lees in dit artikel meer over oedeem, wat de verschillende soorten compressiemiddelen zijn en hoe ze helpen jouw pijn te verminderen bij oedeem.

Wat zijn de oorzaken van oedeem?

Lymfoedeem en veneus oedeem ontstaan door beschadiging aan de bloedvaten en/of het lymfesysteem. Deze beschadigingen kunnen aangeboren zijn, maar in veel gevallen ontstaan ze op latere leeftijd. Verder is er nog een derde vorm, namelijk lipoedeem, waarvan de oorzaak nog niet duidelijk is.

1. veneus oedeem

Een veneus oedeem ontstaat door schade aan de vaatkleppen in de bloedvaten. Spataderen zijn een bekend voorbeeld van een veneus oedeem. Een veneus oedeem veroorzaakt behalve pijn ook een verstoorde bloedsomloop. Hierdoor kunnen andere klachten ontstaan, omdat overige delen van het lichaam onvoldoende zuurstof krijgen. Het is daarom belangrijk dat een arts veneus oedeem vaststelt en de juiste behandeling in gang zet. Raadpleeg je huisarts bij klachten!

2. lymfoedeem

Hier onderscheiden we primair lymfoedeem, dat aangeboren is, en secundair lymfoedeem. Secundair lymfoedeem ontstaat door beschadiging aan het lymfestelsel, waardoor het lymfevocht zich ophoopt. Deze defecten aan het lymfesysteem ontstaan vaak tijdens een operatie, als er lymfeklieren weggehaald of beschadigd worden. Lymfoedeem ontwikkelt zich pas later, soms duurt het zelfs enkele jaren voor het oedeem zich openbaart. Raadpleeg daarom altijd een arts bij oedeemklachten. Hij of zij zal dan een behandeling voor je opstarten.

3. lipoedeem

Een lipoedeem is een zwelling die veroorzaakt wordt door een vergroting van de vetcellen, meestal bij buik, bovenbenen en soms de armen. Aanraking van deze plekken is soms zo pijnlijk dat zelfs de kat niet meer op schoot kan, zodat normaal sociaal contact onmogelijk wordt. De exacte oorzaak van lipoedeem is nog niet bekend, maar hormonen, genetische aanleg en leefwijze spelen hier waarschijnlijk een rol bij.

Waardoor ontstaan pijnklachten bij oedeem?

Oedeem veroorzaakt pijn. Maar waarom eigenlijk? Er zijn verschillende oorzaken voor deze pijnklachten. De meest voorkomende zijn:

1. Druk op de omliggende weefsels. De zwelling oefent een pijnlijke druk uit op de huid of onderliggende weefsels. Er is risico op beschadiging van de huid (wondroos).
2. Zwaarte van het lichaamsdeel. Een bekend voorbeeld is de dikke arm na chirurgie bij borstkanker. Als de lymfeklieren in de oksel weggehaald worden na een mastectomie, wordt de arm soms zo zwaar dat je hem niet meer kunt gebruiken, terwijl het gewicht van de arm veel pijn veroorzaakt aan de schouders en de rug.
3. Verminderde bloedcirculatie. Dit kan voorkomen bij een veneus oedeem en allerlei pijnklachten tot gevolg hebben.
4. Ontstekingen. Een mogelijk bijeffect van het oedeem door irritatie en beschadiging van het huidweefsel.
5. Uitzetting van de huid. Dit is heel pijnlijk, vooral bij aanraking. Van de geringste aanraking krimp je in elkaar. Dagelijkse handelingen en normaal sociaal contact worden zo onmogelijk. 
6. Zenuwcompressie. Onze zenuwen zorgen voor aansturing en beweging, maar ook voor de ervaring van aanraking. Door oedeem kunnen zenuwen sneller geprikkeld worden. Dit leidt in veel gevallen tot pijn.
7. Bewegingsbeperking. Een opeenhoping van vocht in de lichaamsdelen, bemoeilijkt de functionaliteit van de gewrichten.

Zoals je ziet, ontstaan vrijwel alle pijnklachten door de druk van de zwelling. Om pijn te verminderen bij oedeem, moet je er dus voor zorgen dat de zwelling afneemt.

Hoe een compressiehulpmiddel wordt aangemeten

De meeste compressiehulpmiddelen moeten worden aangemeten door een zorgprofessional, zoals een fysiotherapeut, huidtherapeut of bandagist. Het behandelproces begint altijd met een intakegesprek waarbij de klacht en de persoonlijke situatie van de patiënt wordt bekeken.

Op basis van deze informatie kiest de zorgprofesional samen met de patiënt een behandeling en een hulpmiddel. In de meeste gevallen zal er eerst gezwachteld worden om het oedeem te verminderen voordat compressiekleding wordt aangemeten.

Er kan worden gekozen voor maatwerk compressiekleding of confectie. Voor confectie wordt vaak gekozen bij mildere klachten en als de patiënt geen uitzonderlijke klachten heeft. Maatwerk wordt gekozen bij hevigere klachten en bij een afwijkende vorm van het lichaam. Ook kan er voor deze optie worden gekozen als er specifieke eisen zijn die niet in de confectielijn beschikbaar zijn.

Als het product eenmaal klaar is wordt er een afspraak gemaakt om het hulpmiddel te passen. De zorgprofessional zal ook uitleg geven over hoe je het hulpmiddel draagt, wast en verzorgt. In sommige gevallen zullen er nog aanpassingen plaatsvinden voordat het hulpmiddel wordt gebruikt.

Lees het artikel hieronder voor meer informatie over hoe een compressiehulpmiddel wordt aangemeten en hoe het werkt met de vergoedingen van de zorgverzekeraars:

Hoe wordt compressiekleding aangemeten

Hoe een compressiehulpmiddel oedeem vermindert

Compressiemiddelen verminderen de zwelling door hun stuwende werking op de bloed- en lymfecirculatie. Hierdoor wordt het bloed en de lymfe afgevoerd, zodat het oedeem afneemt. Door de compressie wordt de lymfe vanuit het weefsel weer terug in de lymfeklieren gestuwd. Hierdoor verhoogt de druk in de lymfestelsel. Dit ondersteunt de werking van het lymfesysteem en vermindert de pijn. 

”Het gaf direct stevigheid aan mijn been. En door de druk werd de pijn minder. Het voelde wel dik aan, maar ik was gelijk weer mobiel en kon ook weer fietsen.” – Jolanda

Lees/kijk hier de volledige ervaring van Jolanda.

De slinkende en pijnverlichtende werking van compressiekleding is officieel aangetoond in een wetenschappelijke studie naar compressievesten. Lees hier een samenvatting van dit onderzoek. Compressietherapie vermindert dus daadwerkelijk de zwelling bij lymfoedeem en veneus oedeem, het werkt pijnverlichtend en verhoogt je kwaliteit van leven.

Bij lipoedeem helpt een compressiemiddel met name bij pijnklachten. Compressiekleding zal de pijn verminderen en verbetert daardoor de functionaliteit en algemene kwaliteit van leven van de lipoedeem-patiënt.

Wat je zelf kunt doen: zelfmanagement

De beste leefstijladviezen zijn tevens de simpelste. Deze adviezen gaan over beweging, dieet en verzorging. Het probleem bij deze ogenschijnlijk simpele adviezen is om deze verandering van leefstijl vol te houden. Hoe doe je dat?

Blijf in beweging

Beweging stimuleert de lymfe- en bloedcirculatie en heeft hierdoor niet alleen een gunstig effect op het verminderen van je oedeem, maar ook op het verhogen van de weerstand. Belangrijk is het om een activiteit te vinden die je leuk vindt. Ga niet tegen je zin naar de sportschool omdat andere mensen vinden dat je dat moet doen. Sluit je dan liever aan bij een wandelclub. Veel buurthuizen organiseren een of twee maal per week een wandeling met buurtgenoten. En heb je al eens gedacht aan dansen? Er worden steeds meer danslessen en -avondjes georganiseerd voor een ouder publiek. Wil je liever niet de deur uit? Doe dan mee aan Nederland in Beweging van de omroep Max. Alle oude uitzendingen hiervan zijn op de NPO-website te vinden.

Een gezond dieet bij oedeem

Vermijd overmatig bewerkt eten, zoals kant-en-klaar maaltijden uit de supermarkt, pakjes en zakjes. Hier zitten veel ongezonde vetten, suikers en andere toevoegingen in. Beperk het gebruik van zout, want dit houdt het vocht vast in het lichaam. Eet veel groente: gekookt, gestoomd, gewokt of als rauwkost. Zorg voor een gezonde darmflora door vezelrijke volkorenproducten te eten. Een gezonde darmflora draagt bij aan een algehele gezondheid en een goede weerstand. Raadpleeg eventueel een diëtist om je hierin te begeleiden en een specifiek dieet voor je samen te stellen.

Verzorging van de huid bij oedeem

Hydrateer de huid voldoende. Zo voorkom je dat je kloven krijgt of dat de huid plaatselijk openscheurt. Controleer regelmatig op smetplekken en overleg met je huisarts of therapeut als je huidirritaties tegenkomt. Een goede verzorging kan huidinfecties zoveel mogelijk voorkomen.

Compressiekleding aanschaffen

Vraag je huisarts of fysiotherapeut compressietherapie voor te schrijven om de klachten te verminderen bij oedeem. Goed aangemeten compressiehulpmiddelen verlichten de klachten en verhogen je kwaliteit van leven. Thuasne heeft een breed netwerk van verpleegkundigen, oedeemfysiotherapeuten, huidtherapeuten en bandagisten om je te ondersteunen bij beide fases van de compressietherapie. Je vindt dus zeker een oedeemprofessional in de buurt om je te zwachtelen en de juiste compressiekleding aan te meten. Deze compressiekleding wordt op maat voor je gemaakt door onze specialisten. Natuurlijk doen we alles in overleg met jou. 

Via de knop hieronder kun je alle compressiespecialisten bij jou in de buurt vinden:

Bronnen:

• Compression Vest Treatment for Symptomatic Breast Edema in Women Treated for Breast Cancer: A Pilot Study
• Prospective multicentre observational study of lymphedema therapy: POLIT study
• Expertdocument compressietherapy aan de onderste extremiteiten

Kirsten Schokker

Passie voor compressiezorg! Al 20 jaar werk ik in de compressiezorg waarvan 10 jaar bij Thuasne als compressie specialist. Ik denk graag samen met de therapeut en patient mee om tot een juiste oplossing te komen voor de patiënt. Het juiste hulpmiddel op de juiste plek, dat is waar ik voor ga… meer informatie