Compressiekleding draag je niet voor je plezier. Toch zijn veel mensen achteraf heel blij dat ze goed gezwachteld zijn en de juiste compressiekleding zijn gaan dragen, omdat ze er veel profijt van hebben. Uiteraard gaat de compressietherapie in goed overleg met je artsen, maar doe hier alvast je voorwerk, zodat je weet wat je kan verwachten.

In dit artikel bespreken we het verschil tussen zwachtels en compressiekleding, wat de verschillende stadia van compressietherapie zijn en hoelang en wanneer je zwachtels en compressiekleding moet dragen.

Het verloop van de oedeem-behandeling

Oedeem is een aandoening die vrijwel altijd chronisch is. Wat betekent dat de oorzaak van de klacht nooit volledig zal verdwijnen. Het is een plaatselijke vochtophoping die ontstaat door een beschadiging aan de bloedvaten of aan de lymfeklieren.

Oedeem kan aangeboren zijn, maar ontstaat ook vaak na een operatie of andere behandeling waarbij lymfeklieren beschadigd of weggehaald worden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan weggehaalde lymfeklieren in de oksel door bestraling bij borstkanker, of aan beschadigde klieren in het genitale gebied als gevolg van een prostaatkankerbehandeling. Doordat deze klieren het vocht niet meer kunnen afvoeren ontstaat er oedeem.

Het kan maanden, soms wel jaren, duren voordat oedeem zich na een medische behandeling openbaart. Het gaat dan niet vanzelf meer weg, maar moet behandeld worden. De behandeling bestaat uit twee fasen:

De reductiefase

In de reductiefase zwachtelen we zodat je oedeem optimaal slinkt. Dit zwachtelen gebeurt door een therapeut of verpleegkundige, want goed zwachtelen is belangrijk. De zwachtel moet precies de juiste druk uitoefenen om het vocht weer in de vaten en de lymfen te stuwen. Als er goed gezwachteld wordt, slinkt het oedeem snel.

De onderhoudsfase

Als je oedeem optimaal afgenomen is, meten we de compressiekleding aan voor de onderhoudsfase. Compressiekleding moet niet te strak zijn, maar ook niet te los. Het doel van de onderhoudsfase is om te zorgen dat het oedeem niet meer terugkomt. De compressiekleding doet dat, net als zwachtels, door de stuwende werking en verlicht in veel gevallen ook pijn die wordt veroorzaakt door oedeem.

”Zodra ik opsta, doe ik mijn Cicatrex Countour compressiebroek al aan. Anders loopt mijn been weer helemaal vol met vocht.” – Jolanda

Lees/kijk hier de volledige ervaring van Jolanda.

Is oedeem altijd chronisch?

Oedeem is in veel gevallen chronisch, maar er zijn gevallen waarbij het oedeem weg trekt. Dit is voornamelijk na of tijdens zwangerschap of als je dikke enkels krijgt na het vliegen. In deze gevallen trekt het oedeem vaak weer weg.

Als het oedeem langer dan 3 maanden aanwezig blijft wordt er meestal uitgegaan dat het chronisch is. Dat betekend dat de klacht niet over gaat en dat er moet worden gekeken hoe er met deze klacht geleeft kan worden.

Hoelang en wanneer moet je zwachtels dragen?

Over het algemeen draag je zwachtels in de eerste behandelfase – de reductiefase. Je oedeem neemt in deze fase snel af in omvang, waardoor de zwachtels los gaan zitten of afzakken. De verpleegkundige, huidtherapeut of oedeemtherapeut legt dan een nieuwe zwachtel aan met de juiste druk. Het zwachtelen gebeurt net zo lang tot het oedeem niet meer slinkt. De bandagist of productspecialist meet en noteert daarom regelmatig de omvang van je oedeem.

In de meeste gevallen moet er minimaal 2 weken gezwachteld worden, maar dit is erg afhankelijk van de ernst van het oedeem en hoe effectief de zwachtels het vocht weg stuwen. De zorgprofessional die de zwachtel aanbrengt kan hier meer over vertellen.

Het verschil tussen zwachtels en compressiekleding

Compressiekleding wordt op maat gemaakt en zit veel comfortabeler dan zwachtels. Bovendien kun je compressiekleding zelf aantrekken en moet je voor zwachtelen meestal de deur uit. Houd je dus zo goed mogelijk aan de voorschriften tijdens het zwachtelen, want pas als je oedeem maximaal geslonken is, kan je compressiekleding aangemeten worden. Dit garandeert de beste pasvorm en de meest effectieve werking.

Hoelang en wanneer moet je compressiekleding dragen?

Na de reductiefase gaat de tweede fase van de oedeembehandeling in, de onderhoudsfase. In deze onderhoudsfase draag je compressiekleding die ervoor zorgt dat je oedeem onder controle wordt gehouden. De werking van compressiekleding is hetzelfde als die van zwachtels: de stuwende functie ondersteunt en stimuleert de werking van bloedvaten en lymfeklieren. Het is belangrijk dat je na het zwachtelen compressiekleding draagt, want anders komt het oedeem terug en moet je weer van voor af aan beginnen met je behandeling.

Omdat oedeem een chronische aandoening is, moet je de compressiekleding altijd blijven dragen. Dit hoeft echter niet de hele dag en nacht. Meestal volstaat het dragen overdag. Overleg met je oedeemtherapeut of bandagist hoeveel uur je de compressiekleding overdag minstens aan moet hebben. ’s Nachts draag je meestal geen compressiekleding. Een tijdelijke tussenvorm kan zijn dat je overdag compressiekleding draagt en ’s nachts Mobiderm hulpmiddelen.

Naar het strand? Hoe moet dat?

Op vakantie of tijdens een dagje naar het strand mag je compressiekleding best eens een keertje uit. Maar overleg altijd eerst met je oedeemtherapeut of bandagist of je dit zonder risico kunt doen of dat je een alternatief draagschema nodig hebt. Je oedeemtherapeut of bandagist kan dan in de gaten houden of je oedeem niet weer opspeelt.

Waarom moet ik juist oppassen met warmte?

Wees voorzichtig met warmte. Ga bij voorkeur niet in een heet bad, sauna of uitgebreid onder een zonnebank. Door de grote warmte kan de bloedtoevoer naar de armen en benen toenemen. De afvoermogelijkheid van de lymfe en/of aderen is verslechterd en er kan dus vochtophoping ontstaan.

Maar ieder mens reageert anders en ook hier geldt dat je zelf moet ervaren hoeveel warmte jouw ledematen kunnen verdragen.

Alternatieven voor compressiekleding

Massages, lymfedrainages en huidtherapie zijn alternatieven voor compressiekleding. Hiervoor moet je enkele malen per week de deur uit voor je behandeling, waardoor het je veel tijd kost en je minder zelfregie hebt. Het grote voordeel van compressiekleding is dat je het thuis zelf aan- en uit kunt trekken. Hierdoor kan je beter je eigen tijd indelen.

”De behandeling was letterlijk mijn laatste hoop. Ik was eerst wat sceptisch. Ze aaide heel zachtjes over mijn knie, zodat het niet teveel pijn deed. Nadat ik een paar keer langs was geweest, voelde het alsof het de goede kant op ging. Ze was gespecialiseerd en zocht naar veel verschillende mogelijkheden.” – Jolanda

Lees/bekijk hier de volledige ervaring van Jolanda.

Tips voor het dragen van compressiekleding

Natuurlijk kan je bandagist of productspecialist je veel advies geven over compressiekleding, maar het is ook belangrijk dat je zelf goed op de hoogte bent van alle mogelijkheden. Zo blijf je zo zelfstandig mogelijk en houd je zelf de regie over je behandeling.

• Als je compressiekleding niet meer goed zit, is het tijd voor een gesprek met je arts of verpleegkundige. Misschien ben je aangekomen of misschien is je oedeem juist meer dan verwacht afgenomen. Ook neemt de elasticiteit van compressiekleding door het dragen en wassen af. In veel gevallen meten we dan nieuwe compressiekleding voor je aan.
• Gebruik geen willekeurige crèmes bij een geïrriteerde huid. Een crème bij huidirritaties kan de elasticiteit van je compressiekleding ernstig aantasten. Vraag je arts om een recept of advies voor speciale crèmes die je wél mag gebruiken onder je compressiekleding.
• Benen omhoog bij warmte. Trek je steunkousen niet uit, maar ga liggen met je benen omhoog als ze opzwellen door de hitte. Dit werkt ook voor andere lichaamsdelen, want het vermindert de zwelling. Het vocht kan sneller zal sneller naar beneden afvloeien waardoor het oedeem zal verminderen.
• Bewegen met steunkousen. Een wandeling maken met steunkousen aan, maakt de werking dubbel effectief, vanwege de natuurlijke werking van de kuitpomp in je onderbenen.
• Experimenteer met kleding. Strakke kleding zit meestal niet lekker, dus een luchtige blouse is beter dan een strak T-shirt over je compressie-beha of armkous. Lange jurken staan chic of artistiek als je spijkerbroek niet meer lekker zit met steunkousen.
• Geef niet meteen op als je ontmoedigd raakt. Therapietrouw is heel belangrijk bij het dragen van compressiekleding, anders komt het oedeem terug. Maar soms is het zwaar om vol te houden, vooral als je al een lange behandeling achter de rug hebt. Praat hierover met je arts of therapeut. Zij begrijpen waar je doorheen gaat en helpen je om een oplossing te vinden om beter om te gaan met je aandoening.
• Trek compressiekleding goed aan. Het kost tijd om compressiekleding goed aan te trekken, maar het is nog veel vervelender als je tijdens het dragen constant een ribbeltje voelt, of dat de compressiekleding gaa zakken tijdens de dag. Het goed aantrekken voorkomt insnoeren en eventuele pijnklachten

Compressiekleding aanvragen

Zwachtels en compressiekleding zorgen ervoor dat oedeem vermindert en dat het niet terugkomt. Compressietherapie is aanvullend of vervangend voor andere behandelingen zoals massage en lymfedrainage. Compressiekleding geeft je de regie over je leven weer terug, omdat je het meeste zelf kunt doen. Vraag dus nu aan je arts om je door te verwijzen en compressiekleding voor te schrijven!

Ester Schouten

Zorgzaam, spontaan, behulpzaam en oog voor wat er speelt dat zijn woorden die bij mij passen. Van Fysiotherapie, naar product specialist in de littekenbehandeling en product adviseur compressiehulpmiddelen. Sinds 2016 ben ik werkzaam bij Thuasne. Mijn uitdaging is het vinden van een passende oplossing voor elke cliënt… meer informatie